In heel wat artikelen van de gemeente en/of andere overheidsinstanties staat te lezen dat men rekening wil houden met burger- ofwel bewonersparticipatie. Een goede intentie, maar wat betekent het in de praktijk?
Participatie betekent letterlijk actieve deelname. Om echt tot participatie te komen hebben zowel de overheid als de burgers een rol. Zetten we ons ervoor in of laten we het op zijn beloop?
Participatie kan in de praktijk op velerlei niveaus worden ingevuld. Van luisteren naar bijvoorbeeld gemeentelijke plannen tot zeggenschap bij de besluitvorming. Dat laatste recht is meestal neergelegd bij gekozen vertegenwoordigers in de gemeenteraad en/of de Tweede Kamer. Maar er gaan steeds meer geluiden op om ook burgers een actieve rol te geven bij plannen, voorstellen, de uitwerking daarvan en zo mogelijk besluitvorming. Dan is het wel zaak dat die burgers heel vroeg – in de voorbereidende fase – al deelnemen aan het proces. En dan moet vooraf duidelijk zijn welk niveau van participatie gewenst en mogelijk is.
- Wordt er informatie gegeven al dan niet zonder de inbreng van de bewoner serieus te nemen? Wordt dus vooral gedacht aan informatie geven?
- Worden de burgers uitgedaagd tot meedenken door de aard van de vraagstelling?
- Laten de burgers zich uitdagen tot meedenken of hebben ze alleen een eigen belang?
- Kunnen de burgers hun mening geven?
- Kunnen de burgers ideeën en oplossingen aandragen? Wordt hen om advies gevraagd?
- Kunnen de burgers intensief samenwerken met bijvoorbeeld de gemeente en plannen uitwerken?
- Kunnen de burgers meebeslissen en zijn zij medeverantwoordelijk?
- Nemen burgers geheel zelfstandig een besluit en zijn ze daarmee zelf verantwoordelijk?
- Kunnen de burgers (een deel van) de uitvoering op zich nemen?
- Geeft de gespreksleider aan waar de grenzen liggen bijvoorbeeld financieel, of door wet- en regelgeving en wordt dat door de deelnemers geaccepteerd?
Uiteraard is het van belang om tijdig mee te mogen denken; je bouwt dan een plan mee op.
Om recht te doen aan een juiste invulling van bewonersparticipatie moeten alle partijen de bereidheid hebben om echt deel te nemen én om te leren. Daarom zou het goed zijn om elke bijenkomst te beginnen met het formuleren van een doelstelling. Een voorbeeld:
- vandaag vertellen we u over ons eerste idee en vragen u om aan te geven waar u het wel of niet mee eens bent en waarom. Wij zullen daarop reageren en aangeven wat we zullen doen;
- wij tonen u een tekening en vragen u wat u zou veranderen en waarom. Ook de andere bezoekers vragen we om een reactie.
Het zal niet altijd gemakkelijk zijn. Emoties kunnen een rol spelen als onderwerpen burgers persoonlijk raken. Maar de huidige generaties bewoners wil graag meepraten en zo nodig besluiten blokkeren of wijzigen. De toekomst is immers de toekomst van ons allen. Burgerparticipatie is eigenlijk niet meer weg te denken. Een intensieve vorm van burgerparticipatie is het burgerberaad. Daarover een volgende keer.